دوره 7، شماره 73، خرداد 1403، صفحات 109 - 112

نویسندگان : محمدرضا شهیدی پاک* ¹

چکیده :
اهمیت این پژوهش تاکید قرانی بر تقدس این قسمت از ارض است چرا نام ان را قران ارض مقدس نهاد چون در واقع همواره جدا از رویداد عالم و مهیمن بر ان است. خطاب قرانی وضع دائمی قدس است. "سُبْحَانَ الَّذِي أَسْرَى بِعَبْدِهِ لَيْلاً مِّنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الأَقْصَى الَّذِي بَارَكْنَا حَوْلَهُ لِنُرِيَهُ مِنْ آيَاتِنَا إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ البَصِيرُ". اهمیت بررسی سیاسی اجتماعی مصر و سوریه جزیره ( شام) در این ایه امده است. تقدس، که محور باز سازی انسان است. مصر، شام، جزیره سه واژه ای است که همچنان تاریخ با آن ها ساخته می شود و شاخص ترین نمونه مورد مطالعه اکادمیک( Academic Case Study ) برای کاربرد نظریه های عمده و بنیادین علوم انسانی بویژه در علوم سیاسی، تاریخ، جغرافیا، جامعه شناسی، انسان شناسی، الهیات در جهان است. هلال خصیب و سوریه قدیم از دیرباز محل فرهنگ ها و تمدن هایی از دوره های باستانی آشوری (دروازه ایشتار، بابل) و هخامنشی و سلوکی و ساسانی و در دوره اسلامی شاهد دولت های اموی، عباسی، فاطمی، ایوبی، ممالیک و عثمانی بوده است. اغاز بزرگترین حادثه تاریخ جهان در این نقطه قابل ردگیری است. جنگ جهانی اول از جزیره با پیاده شدن سربازان انگلیسی و هندی در دهانه اروند رود در 7 نوامبر 1914 اغاز شد و جنگ جهانی دوم که به علت اشتباهات عهدنامه ورسای (7 مه 1919) بود و تاثیر زود و مستقیم ان در جهان اسلام در مصرو شام جزیره اشکارشد. بر اساس این سیر پیوسته در مصر و شام و جزیره، تاریخ،علم گذشته نیست به علم اینده است. حوادث منطقه مانند حادثه کانال سوئز ( 1976 ) دارای نتایج پیشرو و دارای ابعاد جهانی است. از سیوطی تا کسینجر حدود پنج قرن می گذرد. سیوطی مصر را جهان کوچک در برابر جهان بزرگ دانسته است و کیسینجر برای صلح جهانی به اهمیت مصر و برای کنترل جنگ به اهمیت شام و جزیره تاکید می کند. اغاز تاریخنگاری قران از نسبت قدرت حجاز به قدرت مصر و شام جزیره است که بیش از هفتصد بار مورد نزاع ایران و روم بوده است و به نوبت در موضع سرزمینی و موقعیت امپراطوری ایران و روم قرار گرفته است. سیاست انتقال قدرت از حجاز به کوفه در برابر سیاست اموی –عثمانی انتقال پایتخت از مدینه به دمشق، برای کنترل جزیره که کلید سلطه بر مصر و شام است، تاثیر زود به بار اورد، خطر روم از کعبه دور شد، نزاع داخلی به مرزهای شام منتقل شد و زمینه های استمرار فتوحات باقی ماند. از سویی واحد تحرک و تغییر در این منطقه اراده انسان است و مصر و شام به عنوان پدیده ای که با تغییرات دائم سیاسی – اجتماعی و فرهنگی روبرو است، دارای ساحت انترپولوژی فرهنگی – سیاسی – مذهبی و اجتماعی است. رفتار انسان در قرون متمادی در تاریخ مصر و شام و جزیره درج شده است. انسان مصر و شام، حیوان سیاسی درگیر دایم با رویداد تاریخی است. جوش خوردن دو صورت بشریت غربی و شرقی با رفتار نظامی و فرهنگی در شامات بر اهمیت هستی شناسی شام افزوده است. این اراده انسان منجر به فرقه گرایی باستانی و تاریخی مضمنی است که هرگز امکان اقدام جامع مشترک در سوریه وجود نداشته است و این مطلب از واقعیت های تاریخ مصر و شام و جزیره در قرون وسطی است. مصادر متقدم و منابع معاصر و خاورشناسان به ان تصریح کرده اند که شامات مرقعه چهل تکه یی از مجموعه عقاید و مذاهب بسیار مختلف است و امکان ارائه اقدام جامع مشترک در مسئله ارض مقدسه، در مصر و شام و جزیره برای ایجاد صلح پایدار وجود ندارد و جنگ دائمی در این مناطق اجتناب نا پذیر است. نه تنها مورخ سیاستمدار قرون وسطی بلکه سیاستمدار کاربردی و فلسفه و سیاست مدرن هابز و هگل و کسینجر بر اثر مستقیم بین مصر و شام و جهان تاکید دارند. پژوهش حاضر نتیجه تحقیقات پیشین مولف در تاریخ تحولات مصر و شام و جزیره است.

کلمات کلیدی :
مصر، شام، جزیره، تاریخ جهان، ارتباط عالم کبیر با عالم صغیر، سیوطی، هگل، هابز