دوره 7، شماره 78، آبان 1403، صفحات 16 - 30

نویسندگان : سید حسن نجاتی زاده* ¹ ، علی کریمی ²

چکیده :
پژوهش حاضر با هدف بررسی مسئله مرز از دیدگاه حقوقی و فقهی و نیز تبیین نقاط اشتراک و اختلاف آن دو نگاشته شده است. پس از بررسی نظریات مهم حقوقی در خصوص ماهیت مرز و فلسفه وجودی آن، دیدگاه مبتنی بر ملیت با دیدگاه فقهی در تعارض بود و دیدگاه مبتنی بر کارآمدی حکومت ضمت داشتن اشتراکاتی با دیدگاه فقهی، اما نمی تواند همچون دیدگاه سوم یعنی دیدگاه مبتنی بر عقلانیت مشترک همسو و نزدیک به دیدگاه فقهی اسلامی از مرز باشد. از آنجا که مسئله مرز با اینکه از دیرباز مورد توجه بشر و جوامع بوده ولی در جهت تبیین علمی آن کوشش جدی صورت نگرفته، در متون فقهی نیز نمی توان آیات، احادیث یا آراء فقهی ای یافت که به طور دقیق مرز را تبیین و تشریح نموده است. آنچه را می توان قابل استناد دانست برخی اصطلاحات قرآنی یا روائی است که قابلیت تطبیق بر جامعه، ملت، حکومت و به تبع آن مرزهای سرزمینی آن را دارد. فقهاء نیز در قالب بحث از «دارالاسلام» آن هم به تناسب مباحثی همچون بحث «لقطه» و بحث «سوق المسلمین» از سرزمین های اسلامی و محدوده جغرافیایی آن بحث نموده اند.

کلمات کلیدی :
مرز، دارالاسلام، دارالکفر، ملیت، تابعیت