دوره 4، شماره 39، مرداد 1400، صفحات 60 - 51

نویسندگان : محمّدمهدی کریمی نیا* ¹ ، ناهید سلمانی ² ، مجتبی انصاری مقدم ³

چکیده :
حضرت امیرمومنان على عليه‏السلام ضمن دفاع از اصول و موازين دين مبين اسلام از كار و تلاش در مسير احيا و آبادانى جامعه دريغ نكرد و مزارع و باغ‏هاى متعددى را احيا و آباد كرد. در مدت خلافت خويش نيز از كار غافل نگشت. در طول حيات خود اثرى گران‏بها به نام «نهج‏البلاغه» را به يادگار گذاشت. در اين اثر جاويدان بسيارى از آموزه‏هاى الهى، سياسى، مذهبى، اقتصادى، اجتماعى، فرهنگى و... آمده است. براساس نامه 53 نهج البلاغه امام پارسايان علي عليه السلام، در آغازين روزهاي حكومت خود، براي اصلاح امور امت، تحريف هاي حاكمان را نشانه گرفت و كمر به اصلاح آن بست. امام علي(ع)‌ در اين باره خدايش را اين گونه خطاب مي كند:\" اللَّهُمَّ إِنَّكَ تَعْلَمُ أَنَّهُ لَمْ يَكُنِ الَّذِي كَانَ مِنَّا مُنَافَسَةً فِي سُلْطَانٍ وَ لَا الْتِمَاسَ شَيْءٍ مِنْ فُضُولِ الْحُطَامِ، وَ لَكِنْ لِنَرِدَ الْمَعَالِمَ مِنْ دِينِكَ وَ نُظْهِرَ الْإِصْلَاحَ فِي بِلَادِكَ، فَيَأْمَنَ الْمَظْلُومُونَ مِنْ عِبَادِكَ وَ تُقَامَ الْمُعَطَّلَةُ مِنْ حُدُودِكَ\". (دشتی ،1379،خطبه 131) «پروردگارا، تو مي داني كه آنچه ما كرديم، براي تصاحب سلطنت نبود بلكه به خاطر آن بود كه نشانه هاي از بين رفته دينت را بازگردانيم تا بندگان ستمديده ات، امان يابند و قوانين و مقرراتي كه به دست فراموشي سپرده شده بود، بار ديگر عملي گردد ». آنگاه بود كه رشد و شكوفايي اقتصاد جامعه، هدف سياست هاي اقتصادي امام علي(ع) قرار گرفت و حتي فرزندانش را سفارش كرد: «پس سخت بكوش و گنجور ديگران مشو». علي(ع)، براي برپايي عدالت و تأمين نيازهاي اساسي مردم، افزايش رفاه و درآمدهاي عمومي را وجهه همت خود ساخت و مردم را به كار تشويق كرد: «خردمند به كار خويش تكيه مي كند«. امام متقيان، از اينكه مبادا چهره افراد جامعه به سياهي فقر و تكدي گري، آلوده شود، آنها را به كار و تلاش دعوت مي كند و مي فرمايد: «نعمت اندكي از جانب خدا، بزرگتر از چيزي است كه در نظر بندگان فراوان جلوه مي كند.». همچنين، مردم را از اينكه دست به سوي ديگران دراز كنند، برحذر مي كند و مي فرمايد: «چه زشت است، فروتني هنگام نيازمندي و درشتي به وقت بي نيازي.» حضرت علي عليه السلام، تلاش براي كسب درآمد را وظيفه اصلي بني آدم، دانسته و مي فرمايد: «زندگي شهروندان سه بخش است، بخشي براي مناجات با خالق خود، بخشي در پي كسب درآمد و بخش ديگر براي تفريح و سرگرمي» ولي از سوي ديگر، فرزندان و همه شهروندان جامعه اسلامي را به رسيدگي در احوال همنوعان سفارش كرده و وصيت مي كند: «فرزندم، غنيمت دان، كه در حال بي نيازيت از تو وام خواهند تا در روز تنگدستي بپردازند... كه هر كار نيكويت را ده برابر به شمار آرند.» اميرالمومنين(ع) خود نيز، حتي زماني كه زمام حاكميت را دست گرفت، همچنان كار مي كرد، زمين شخم مي زد و به زراعت مي پرداخت.

کلمات کلیدی :
كار، بيكارى، كارهاى شايسته، كارهاى ناشايست، تلاش