دوره 4، شماره 38، تیر 1400، صفحات 205 - 192

نویسندگان : محمّدمهدی کریمی نیا ¹ ، ناهید سلمانی ² ، مجتبی انصاری مقدم* ³

چکیده :
رسانه هاي گروهي به عنوان يكي از ابزارهاي موثر ارتباطي بشر، نقش مهمي را در تبادل فرهنگ، دانش و آداب و رسوم در ميان اقوام مختلف ايفا مي نمايند به نحوي كه امروزه، مرزهاي جغرافيايي، اهميت چنداني در ارتباط با مسائل فرهنگي ندارند. نقش موثر رسانه ها در آموزش و تاثيري كه بر ذهن مخاطبان خود دارند در مورد مسئله جرم و مقابله با آن نيز مورد توجه مي باشد چرا كه به جهت خصوصياتي كه اين پديده داراست؛ به راحتي مي تواند در زمينه بزهكاري نيز اثرات منفي يا مثبتي را داشته باشد. رسانه ها در عين حال كه مي توانند با تحريك و تشويق افراد آماده بزهكاري و يا آموزش شيوه هاي ارتكاب جرم، عاملي در جهت گسترش بزهكاري باشند؛ مي توانند با تلاش در جهت قبيح جلوه دادن بزهكاري و نيز آموزش شهروندان در زمينه مقاله با بزهكاري، عاملي موثر در پيشگيري از جرم نيز محسوب گردند. در ارتباط با نهادهاي عدالت كيفري نيز، رسانه ها همانگونه كه ممكن است صرفا براي راضي نگه داشتن مخاطبان و جلب مخاطبان تازه، اقدام به افشاي تحقيقات كيفري، تفسيرهاي بي پايه از محاكمات و بطور كلي دخالت در امور دستگاه عدالت كيفري بنمايند؛ مي توانند همكاري موثر، براي دستگاه عدالت كيفري در راه مبارزه با بزهكاري باشند. رسانه ها به عنوان نمايندگان شهروندان، علني بودن دادرسي ها را به نحو بهتري تحقق مي بخشند و منصفانه بودن رسيدگي ها را تضمين مي كنند. در ارتباط با زندان ها، رسانه ها با نفوذ به پشت ديوارها، شهروندان را از آنچه در آنجا بر زندانيان مي گذرد آگاه مي سازند و زمينه اصلاح زندانها را فراهم مي سازند.بنابراين، نمي توان گفت كه رسانه ها در ارتباط با پديده بزهكاري و مقابله با آن، به طور مطلق داراي نقش مثبت يا منفي هستند بلكه اين مضامين ارائه شده توسط آنها و نحوه عملكرد آنهاست كه وضعيتشان را از اين نظر روشن مي سازد.لذا با توجه به پیشرفت علم وصنعت و تــأسيسات و سيستم هاي فني اي که ارسال، نقل و انتقال، ارتباط و دريافت اطلاعات را ميسر مي سازند و مهم ترين ويـژگي آنها، عظمت نفوذ، گستردگي حوزه عمل و مــانــدگاري طولاني مدت اثـــرات آنها مي باشد. تکنولوژی مي تواند با توجه به کارکردها و اوصاف شايان ذکر خود در تبين قانون و مقررات و اجتماعي کردن افراد، اطلاع رساني به آنها و پر کردن اوقات فراغتشان نقش بسيار مهمي را ايفا کند. در اين تحقيق نقش رسانه هاي جمعي و صنعت و تکنولوژی درپیشگیری از جرم مطالعه گرديده است. جهت روشن شدن نقش پیشرفت رسانه و صنعت در پیشگیری از جرم، موضوع از سه باب و جهت تحريک مخاطبين به بزهکاري، تسهيل اصل روند ارتکاب و ايفاي نقش به عنوان ابزاري براي وقوع جرم مورد ارزيابي قرار گرفت. مضامين رسانه اي که عامل تحريک به ارتکاب بزهکاري بودند اعم از الگوهاي تبليغاتي انحراف آميز، تبليغ روحيه مصرف گرائي و مضامين غير منطبق با وضعيت مخاطبين و خشونت زا مورد بررسي قرار گرفت که در نهايت مشخص گرديد هر کدام از مضامين مزبور بــه زعم خود در ايجاد نــاهمنوائي مؤثر مي باشند. از طرفي مضامين رسانه اي که نقش تسهيل کننده بودند مورد ارزيابي قرار گرفت که در اين خصوص مشخص گرديد مضامين حاوي عادي سازي بزهکاري و همسان سازي رفتار انحراف آميز در ارتکاب جرم مؤثري باشند. تأثير ديگر رسانه هاي جمعي و صنعت در پیشگیری از وقوع جرم، خصوصيت هاي خاص آن ها بودند که به عنوان وسيله و ابزار وقوع جرم و همچنين به عنوان موضوع جرم تحت عنوان جرايم رسانه اي وتکنولوژی و صنعت وارد حيطه جرم انگاري گرديده است. در اين تحقيق نقش رسانه ها و صنعت در پيشگيري ازجرم نيز مورد ارزيابي قرار گرفت. جهت تعيين چگونگي دخالت رسانه ها در پيشگيري از ارتکاب بزهکاري، انواع برنامه هاي کوتاه مدت و بلند مدت، کيفري و غير کيفري مورد ارزيابي قرار گرفت. حاصل تحقيق اينکه رسانه ها و صنعت و پیشرفت هر یک از آن ها خود با وضعيت مخاطبين مي توانند در پيشگيري از جرم مؤثر واقع گردند.

کلمات کلیدی :
صنعت، رسانه، جرم، پیشگیری،تکنولوژی، ارتباط