دوره 4، شماره 40، شهریور 1400، صفحات 155 - 143

نویسندگان : مسعود معظمی گودرزی* ¹

چکیده :
در آثار نظم و نثر فارسی به جامانده از ادوار مختلف همیشه گوشه‌هایی از وضعیت اجتماعی و فرهنگی مردمان آن دوره به تصویر کشیده می‌شود. آثار ادبی برگزیدۀ هر کشور آینۀ تمام‌نمای رفتارهای اجتماعی و آداب و رسوم هر کشور است. ابوالفضل بیهقی، دبیر فرزانۀ دربار سلسله غزنویان نیز در کتاب ارزشمند خود به وضعیت و شرح حال دربار و جامعه هم‌عصر خود پرداخته است. این پژوهش به بررسی نمونه‌هایی از آداب و رسوم متداول و مرسوم زندگی مردم در جامعۀ ایرانیان قرن پنجم هجری می‌پردازد که در تاریخ بیهقی به آن‌ها اشاره شده است. ضرورت و اهمیت این پژوهش در مقایسۀ نحو‌ۀ زندگی مردمان آن روزگار با عصر حاضر و نیز نوع پرداختن بیهقی به این مقوله بیش از پیش آشکار می‌گردد. در این پژوهش به روش مطالعه توصیفی و تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه‌ای آداب و رسومی را بررسی می‌کند که ابوالفضل بیهقی در خلال تاریخ بیهقی به آن‌ها اشاره کرده است. در پایان با طرح این فرضیه که تصور بیهقی از اجتماع، فراتر از طبقات معمول جامعه خود است این سوال مطرح می‌شود که: آیا نگاه بیهقی به جامعه خود از جنس نگاه یک فرد پرورش‌یافته در دربار و تحت تأثیر پادشاهان غزنوی است؟

کلمات کلیدی :
تاریخ بیهقی، زندگی اجتماعی، جامعه غزنوی، آداب و رسوم.