دوره 5، شماره 49، خرداد 1401، صفحات 1 - 11

نویسندگان : افشین مجاهد* ¹

چکیده :
امروزه شرکت‌های تجاری را یکی از مصادیق مهم اشخاص حقوقی وابسته به حقوق خصوصی می‌دانند. در واقع شرکت تجاری به همان شخص حقوقی اطلاق می‌شود که از توافقات شرکاء به واسطه گستردگی روابط اجتماعی، اشخاصی حقوقی تحت عنوان شرکت‌های تجاری در کشورهای مختلف به وجود آمده‌اند تا بتوان به واسطه تمسک به آن‌ها و با در نظر گرفتن شخصیتی مستقل از به وجود آورندگان خود با استفاده از فعالیت‌هایی که انجام خواهند داد به برخی از نیازهای متعدد و متغیر موجود در جوامع پاسخی نسبتاً درخور و شایسته دهند. دارا بودن شخصیت حقوقی به این معناست که شرکت، صلاحیت داشتن حقوق و تکالیف و نیز صلاحیت اجرای آن‌ها را دارد. مطابق با ماده 583 قانون تجارت ایران، تمام شرکت‌های تجاری دارای شخصیت حقوقی هستند، مشروط بر اینکه مطابق ماده 20 قانون تجارت تشکیل شده باشند. در حقوق انگلستان نیز شرکت‌های تجاری دارای شخصیت حقوقی مستقل هستند و دارایی آن‌ها متعلق به خود شرکت است. شخصیت حقوقی شرکت این امکان را به وجود می‌آورد که سنگینی مسئولیت بابت معاملات شرکت با اشخاص ثالث تقلیل یابد. این امر به ویژه در مورد شرکت‌هایی که در آن‌ها مسئولیت شرکت محدود به آورده اوست، صدق می‌کند. از سوی دیگر شخصیت حقوقی شرکت به طلبکاران شرکت امکان می‌دهد به جای مراجعه به تک تک شرکاء به شرکت مراجعه کنند که دارای دارایی مستقلی است و این دارایی قبل از هر چیز تضمین طلب آن‌هاست. اما استفاده از شخصیت حقوقی برای از میان بردن مسئولیت نباید وسیله‌ای برای پنهان کردن فعالیت واقعی شرکا باشد. گاهی اشخاص با تشکیل شرکت تجاری در ورای پوشش شخصیت حقوقی شرکت، در پی اهداف متقلبانه خود هستند. بر این اساس، در حقوق انگلیس دادگاه‌ها در قالب نظریه نفوذ در پوشش شخصیت حقوقی شرکت تجاری، مانع نفوذ حقوقی چنین اقداماتی می‌شوند. در حقوق ایران نیز می‌توان با استناد به نظریه تقلب، مانع نفوذ حقوقی اقدامات متقلبانه شریک و یا شرکای متقلب شده و به نحو استثنایی به مسئولیت نامحدود چنین اشخاصی در قبال بستانکاران شرکت حکم نمود.

کلمات کلیدی :
شخصیت حقوقی، شرکت تجاری، دارایی شرکت، صلاحیت، نفوذ حقوقی.