دوره 5، شماره 51، مرداد 1401، صفحات 67 - 77

نویسندگان : محمد مهدی حیدری* ¹ ، امیر محمدی ² ، سهیلا مرادی قلعه ³

چکیده :
یکی از مهم ترین چالش‌های عصر حاضر در جوامع مختلف خصوصاً کشور ایران، ازدواج سفید بوده، رابطه‌ای که بدون در نظر گرفتن قواعد شرعی، اسلامی و اخلاقی در حال گسترش است و اصولاً وقتی زن و مردی فقط به دلایل شخصی خودشان زیر یک سقف رفته و بدون ثبت رسمی و قانونی و حقوقی در کنار هم زندگی می‌کنند و به عبارت بهتر هم خانه می‌شوند به آن ارتباط ازدواج سفید گفته می‌شود که همواره به دلیل نداشتن ارکان ازدواج صحیح شرعی از نظر فقهی و قانونی اساساً باطل است. از منظر حقوقی ازدواج سفید منطبق با هیچ یك از نهادهای ازدواج رسمی در ایران نبوده و از منظر کیفری نیز جرم انگاری این پدیده به دلیل اصل حداقلی بودن حقوق جزا و ورود به حریم خصوصی قابل قبول نبوده و طبیعتاً وقتی قانون این ازدواج را جرم می‌داند هیچ گاه مسئولیت حقوقی و مدنی آن را نیز عهده دار نیست و با تبعات آن نیز مانند جرم برخورد خواهد کرد. قرار گرفتن این پدیده در قالب جرایم بدون بزه دیده و عدم امکان شناسایی مرتکبان، روند کشف، تعقیب، رسیدگی و مجازات را دچار مشکل می‌سازد. از دیدگاه کارشناسان، عمده‌ دلایل گرایش افراد به این نوع رابطه، سهولت انجام عمل ازدواج سفید است که به دلیل تغییرات فرهنگی در اثر پیشرفت ارتباطات و برخورد فرهنگ‌های جوامع مختلف بنا به دلایل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حقوقی به وجود آمده است. بنابراین در نظام حقوقی ایران، ازدواج سفید نه تنها از مشروعیت قانونی بر خوردار نیست بلکه در صورت احراز، مجازات کیفری مانند حد و تعزیر در پی دارد.

کلمات کلیدی :
ازدواج سفید، همباشی، همخانگی، آزادی جنسی، نکاح معاطاتی.