دوره 6، شماره 67، آذر 1402، صفحات 59 - 72

نویسندگان : علی قنبریان* ¹

چکیده :
یکی از مکاتب اخلاقی مهم و مشهور و تأثیرگذار، فایده‌گرایی (Utilitarianism) است. فایده‌گرایی در اوایل قرن هجدهم توسط جرمی بنتام (Jeremy Bentham / 1748ـ1832م) و جان استورات میل (John Stuart Mill / 1806ـ1873) مطرح شد که مهم‌ترین طرفدارانِ این نظریه و نگاه فلسفی بوده و به‌عنوان فایده‌گرایان سنتی ملقب و مشهورند. از مهم‌ترین و مشهورترین آثار دربارۀ فایده‌گرایی، کتاب «مقدمه‌ای بر اصول اخلاق و قانون‌گذاری»،( An Introduction to the Principles of Morals and Legislation) است. این کتاب نوشتۀ جرمی بنتام بوده و در آن مبانی فایده‌گرایی مطرح شده است. در این مقاله کتاب مذکور، براساس معارف اسلامی (آیات و روایات) و نظرات اندیشمندان حوزۀ فلسفۀ اخلاق؛ تبیین، تحلیل، و نقد شده است. مطالب کتاب مذکور به‌صورت پراکنده در برخی مقالات و کتاب‌های حوزۀ فلسفۀ اخلاق مطرح شده و تاکنون تحلیل و نقد مستقلی به این امر اختصاص داده نشده است.

کلمات کلیدی :
فایده‌گرایی، جرمی بنتام، جان استوارت میل، سود، لذت، کتاب «مقدمه‌ای بر اصول اخلاق و قانون‌گذاری».