دوره 6، شماره 59، فروردین 1402، صفحات 82 - 92

نویسندگان : محمد رضا شهیدی پاک* ¹

چکیده :
بربر، قرون وسطی پس از ملاحظه و تجربه اسلام اموی ادریسی خوارج مرابطین و فاطمیان و موحدین با نوعی ترکیبی جدید از اسلام حفصیان مواجه شد که برایند دور تازه ای از تمدن و توسعه علوم در افریقیه بوسیله نژاد بربر است. در این عصر فرهنگ و تمدن نوینی از جوامع اسلامی شکل گرفت که بیشتر از هر مطلب عرفان و تصوف و چهره های جهانی و ماندگار در آن هویدا و شکوفا شد. نمی توان در این عصر محی الدین عربی را ذکر نکرد که تاکنون پیشگام محتوا و ساختار عرفان است. تحولاتی که در زمینه اندیشه اسلامی در اندلس از دوره اموی اغاز شد که شروع آن حذف موسی بن نصیر و پسرش عبدالملک از ولایت اندلس و پیش از ان حذف مالک اشتر از ولایت مصر بود. امویان جریان تفکر و اندیشه و فرهنگ را مانند فتوحات بدست گرفتند و ان را در اندلس را به انحصار خود در آوردند و نتیجه آن در اضطراب دائمی قدرت و اندیشه اسلامی و تمدن و فرهنگ ان سرانجام سقوط ان و عقب نشینی کامل قدرت اسلامی از اروپا شد. در حالی که در مصر و شامات و ایران و هند و ماوراء النهر و حتی نقاطی از چین اسلام دوره فتح باقی ماند. و جوامع نخستین متشکل از نیروهای فتح با جمعیت بومی یکی شدند و بافت جمعیتی جدیدی شکل گرفت و زبان عربی رایج و غالب شد اما در اندلس به علت اسلام اموی امر جمعیت فتح به شکل دیگری بود و هیچگاه اسلام و زبان عربی با جمعیت بومی ایبری یکی نشد و پایداری بدست نیاورد. و مردم اسپانیا از روز فتح از شمال اسپانیا از باسک پایه قیام دائمی را گذاشتند و در هر فرصتی مترصد اخراج عرب از ایبری بودند. و در حالی که به حمایت شمال و غرب اروپا پشتگرم بودند و حامی اولین نیروهای صلیبی شدند. مقاله حاضر نشان می دهد رفتار قاسظین چه ضربات مهلکی به ساختار جهان اسلام وارد ساخت که قرن ها پایدار ماند و به صورت پتانسیل نیروی سقوط اندلس، پایگاه دائمی دفاع از سرزمین های اسلامی در برابر اروپا، خود را نشان داد واین معنی ظلم پایدار امویان است که مستحق لعن دائمی است.

کلمات کلیدی :
قدرت، تاریخ، اندلس، اسپانیا، باسک، تصوف