دوره 6، شماره 66، آبان 1402، صفحات 129 - 138

نویسندگان : محمدرضا شهیدی پاک* ¹

چکیده :
شهر اسلامی‌ از مفاهیم‌ کاربردي تمدّن در قرون وسطی‌ است‌ که‌ بخش‌ عظیمی‌ از جهان شاهد شکل‌گیري گسترده شهرهاي اسلامی‌ بود. ظهور اسلام موجب‌ انقلاب در شهرسازي و مرحله ‌اي اساسی‌ تکامل‌ آرمانی‌ در تاریخ‌ شهرسازي جهانی‌ است‌. تحولات ابتدایی‌ شهرسازي در آمایش‌ سرزمین‌ مدینه‌ با ایجاد مؤسسات تمدّنی‌ به‌ وسیله‌ پیامبر(ص) موجب‌ پیدایش‌ نخستین‌ نمونه‌ آرمانشهر اسلامی‌ گردید. وقف‌ و حسبه‌ دو رکن‌ اصلی‌ تشکیلات اسلامی‌، از عوامل‌ پیش ‌برد و حفظ‌ نهضت‌ شهرسازي در دوره اسلامی‌ و نقش‌ اساسی‌ در حفظ‌ محیط‌ زیست‌ انسانی‌ و تداوم فرهنگ‌ و تمدّن اسلامی‌ داشته‌ است‌. مبانی‌ نظري آرمان شهر اسلامی‌ در متون مقدس اسلامی‌ در سطح‌ گستردهاي مطرح شده است‌. اما اینکه‌ شهرهاي اسلامی‌ چه‌ مقدار به‌ آرمان شهر اسلامی‌ نزدیک‌ شده اند از مسایلی‌ است‌ که‌ همواره موجب‌ انجام تحقیقاتی‌ گردیده که‌ زمینه‌ پیدایش‌ آرمان شهر اسلامی‌ را ممکن‌ است‌ فراهم‌ سازد.

کلمات کلیدی :
مدینه‌ النبی‌، ابن‌الرامی‌، وقفیه‌ ربع‌ رشیدي، تشکیلات اداري شهر اسلامی‌، مستشرقان و شهر اسلامی‌